Bu yazımızda yatırımcıların aklını son dönemlerde oldukça kurcalayan fiat para kavramından söz edeceğiz. Biliyoruz ki fiat para ve dijital paralar son derece farklı varlıklardır. Yazımızda Fiat para nedir, nasıl çalışır, ne için kullanılır, neden güvenli görülüyor, nasıl ortaya çıktı, kullanım alanları neler sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.
Fiat Para Birimi Nedir?
Fiat para birimi, kanun ile yürürlüğe girmiş olan para birimidir. Fiat paralar, üstlerinde tam devlet kontrolünün bulunduğu para birimleridir. Bir kripto para birimi gibi merkeziyetsiz yapıya sahip değillerdir. Her isteyen tarafından üretilemezler.
Eğer devlet isterse Fiat para biriminin fiyatında oynamalar yapabilir. Modern kağıt para birimleri olarak adlandırdığımız, ABD Doları, Euro ve aynı zamanda diğer tüm küresel kağıt para birimleri fiat para birimleridir. Fiyat para, dünyanın her yerinde rahatlıkla harcanabilen, nakit ve kart olarak kullanılan merkez bankalarına bağlı paralardır.
Fiat Para Nasıl Ortaya Çıktı?
Fiat paranın oluşumu 17. asıra dayanır. 17 asırda İngiliz kuyumcular kıymetli madenlerini teminat altına alabilmek için darphanelere teslim yapıyorlardı. 1640 senesinde İngiltere Kralı 1. Charles tüccarların bir kısım altın külçelerine el koyunca, devlete olan güven oldukça sarsıldı. Bunun üzerine külçeler Goldsmith kasalarına yatırıldı. Goldsmith hamiline yazılı bir kağıt verdi. Bu kağıtlar bir süre sonra banknot sistemini doğurdular.
Günümüzde Kullanılan Para Fiat Para mı?
Günümüzde dolaşımda olan ve dilediğimiz her alanda harcayabildiğimiz para fiat paradır. Ülkemizde kullanılan ve resmi para birimimiz olan Türk Lirası direkt olarak fiat para birimidir. Her ülkenin kendine ait fiat para birimi bulunur.
Fiat Para Birimi Nasıl Çalışır?
Fait para biriminin çalışması devlet ve halk ile ilgilidir. Fiat paralar, parayı basmak ile yetkili olan devletin çalışma sistemine tabidir. Modern kağıt para olarak basılır ve ülkelerin ekonomilerine sokulurlar.
Bu sistemde kağıt paralara yani fiat paralara sahip olanlar tüm harcamalarında, birikimlerinde veya kredi alımlarında Fiat parayı kullanarak çalışmanın var olmasını sağlarlar. Fiat paranın çalışmasında sadece al-sat veya alışveriş etkili değildir. Bir ülkenin yerel resmi para birimi yani fiat paralar, bankalardan kredi alırken, sigorta yaptırırken, diğer fiat paraları kur üzerinden değişimle elde etmeye çalışırken de kullanılırlar.
Fiat Para Neden Güvenli Görülür?
Fiat paranın güvencesi her halkın kendi devleti tarafından verilir. Fiat para arkasında her zaman devlet vardır ve bu yüzden ona güvenilir. Fiat paranın altın, gümüş gibi çeşitli madenler bakımından karşılığı bulunmamakta, direkt olarak kağıt para olarak basılmaktadır. Bu yüzden görsel olarak da netliği ifade eder.
ABD doları ve Euro gibi küresel ekonomide güçlü paraların fiat para olmaları ona olan güveni yükseltir. Kağıt para, itibari para diğer adı ile fiat para, altında özel bir imza bulunan, taklidi halinde anlaşılabilen paradır. Düzenlendiği kağıdın taklit edilemeyeceği gerçeği güven duygusunu geliştirir.
Fiat Para Kullanım Alanları Neler?
Fiat para, temelde mal ve hizmet alışverişi için kullanılır. Hayata dair tüm gereksinimleri sağlamak için veya birikim, yatırım yapmak için fiat para kullanılır. Kişi bir tatile gittiğinde, bir yemek yediğinde, evine tadilat yaptırdığında fiat para ile işlemlerini rahatlıkla sağlar.
Hayata dair durumların haricinde sigorta primi ödemek, menkul kıymet almak, mevduat hesabı açtırmak, kıymetli maden almak, başka bir ülkenin fiat parasını almak için yine başka bir fiat para birimi kullanılır.
Sonuç
Kripto paranın gelecekte bir gün fiat paranın yerini alabileceği düşünülse de şu anda hala yürürlükte olan ve insanların en çok benimsemiş oldukları para birimi fiat paradır. Uzmanlar önümüzdeki senelerde dijital bir çağa adım atılabileceğini ve yavaş yavaş her ülkenin kendi dijital parasını çıkardığını açıklıyorlar. Ancak küresel anlamda bir geçiş henüz söz konusu olmadığından, resmi para birimi hala arkasında devletlerin olduğu fiat para olarak görülüyor.
