Güvenliği sağlamak için kriptoloji bilimini kullanan, matematik temelli şifrelenmiş kripto para birimleri sanal paralardır. Kriptografi sayesinde kripto para borsaları üzerinde takas edilebilir ve alınıp satılabilirler. Herhangi bir fiziksel karşılıkları bulunmaz. Aslen kredi kartları içinde yer alan paralarda sanal paradır. Ancak kripto paralardan bir merkeziyete bağlı olmaları kapsamında ayrılırlar. Kripto para birimleri merkeziyetsiz işlem gören sanal paralardır.
Giriş
Nakit paraya alternatif olarak merkeziyetsiz bir ağ üzerinde işlem görmesi amacı ile tasarlanan kripto para birimleri sanal para sınıfına dahildirler. Kendilerinden önceki her işlemi kayıt altına alabilen dijital ağ üzerinde çalışırlar. Blockchain ile takas, alım-satım işlemlerine dahil olurlar. Yatırımcılar tarafından üretilerek, dijital dünya içerisinde kripto para borsaları ile başka yatırımcılara satılabilirler.
Dijital Para Nedir?
Dijital para, fiat para ile bağlantılı bir terimdir. Bunun için ilk olarak fiat paranın ne olduğu bilinmelidir. Fiat para diğer bir ismi ile itibari para, hükümetlerin kararlarına bağlı çıkarılan, altın, gümüş gibi bir karşılığı olmayan, mal ve hizmetler için kullanılan banka kağıdıdır. İtibari paranın kağıt şeklinde basılı olmayan ve sanal dünya içinde tutulan versiyonu ise dijital paradır. Dijital paralar sanal dünyada, küresel anlamda yapılacak olan finansal işlemleri için kullanılırlar.
Ne İşe Yarar Amacı Nedir?
Merkeziyetsiz olan ve sanal para sınıfına giren kripto para birimlerinin amacı, herhangi bir aracı kuruma bağlı kalmaksızın yatırım yapılabilmesini sağlamaktır. Kripto para borsaları üzerinden işlem görerek, yatırımcılarına alım ve satım işlemleri yaparak yüksek kar elde edebilme şansı sunarlar. Aynı zamanda bankalarda yer alan komisyonlardan çok daha düşük komisyon ile bankanın sağlayamayacağı bir süre içinde dünyanın diğer ucuna transfer edilirler.
Bankaların kullandığı, merkezli ve kredi kartları ile açığa çıkarılan sanal paralar, internet üzerinden yapılan alışveriş işlemlerinde ve mobil bankacılık para transferlerinde kağıt paranın bir değer karşılığı olarak kullanılırlar. Merkezli sanal paraların kullanımı halinde kişinin kağıt para karşılığı bankada olan bakiyesi içinden düşülür. Burada amaç gelişen teknoloji ile ortaya çıkan dijital varlıkları veya internet üzerinden alışveriş kapsamında sunulan ürünleri alabilmesi için müşteriye işlem yapabileceği sanal bir varlık sunabilmektir.
Nasıl Edinilir?
Merkeziyetsiz sanal para olarak bilinen kripto parayı elde etmek için işlem gördüğü kripto para borsalarında hesap açılması gerekir. Bunun için internet üzerinden rahatlıkla erişim sağlanan "kripto para borsası platformları" arasından lisans belgesine sahip seçenekler tercih edilmelidir. Seçilen bir platforma giriş ardından, ilk ana sayfa bölümünde "kayıt ol" sekmesi görüntülenir. Bu sekmeye giriş yapılıp, kayıt tablosu iletişim ve talep edilen kimlik bilgileri ile doldurularak, onay verilmelidir. Açılan hesaba, sahip olunan bir banka hesabından para aktarmak için ise platformda yer alan "para yatırma işlemleri" sekmesinden yararlanılır. Daha sonra "kripto para satın alma işlemleri" sekmesine giriş yapılıp bu süreçte listelenecek olan kripto para birimlerinden satın alınmak istenilen işaretlenerek, "satın alma emri" kutucuğuna tıklanarak, emir verilir. İşlem sonunda alınan kripto para birimi miktarı sanal kripto para cüzdanında görüntülenir.
Kripto Para İle Sanal Para Aynı mı?
Kripto para ile sanal para ayrımı konusunda kafa karışıklığı yaşayan çok fazla yatırımcı bulunur. Bir örnek ile ifade edilirse bir oyun içinde karakter seviyesini yükseltmek için oyun içinden bir altın alınması gerekiyorsa, kredi kartı üzerinden bu altınlar satın alınır. Bu işlemde ortada fiziki bir para yoktur. Dolayısı ile işlem için kullanılan para merkeziyetli yani banka hesaplarından düşülen bir sanal paradır.
Diğer yandan oyun içinden kripto para ile altın alındığı düşünüldüğünde ödeme aynı şekilde yapılacak sadece işlem sırasında kredi kartı numarası yerine cüzdan şifresi kullanılacak ve yine ortada bir fiziki para olmayacaktır. Bu işlemdeki tek fark ise kripto para merkeziyetsiz ağ üzerinden gelecektir. Arkasında bir kuruluş bulunmaz. Bu kapsamda kripto para ise merkeziyetsiz, eşler arası bir sanal paradır. Sanal para ile kripto paralar aynı şeylerdir. Ancak bankaların kullandığı fiziki olmayan paralarda sanal para kategorisinde incelenirler.
Avantajları Nelerdir?
Sanal para avantajları şu şekildedir:
- Merkeziyetsiz olan sanal para olarak da adlandırılabilen kripto para, anonim işlem yapma avantajı sunar. Bu kapsamda bir yatırımcı alım-satım işlemlerini kripto para borsasından yaparken kendisine ait özel şifre ile görünür. İsim ve kimlik bilgilerini borsa içinde açığa vurmak zorunda değildir.
- Merkeziyetsiz yapı sayesinden enflasyondan etkilenmeyen alım-satım işlemleri yapılırken bu yönde fiyat değerlerinden yararlanılır.
- Kısa vade içinde yüksek kazanç elde etmek mümkün hale gelir.
- Transfer işlemleri dünyanın her yerinden tercih edilen bir ülkedeki kişiye 2 ila 10 dakika içinde gerçekleştirilir.
- Transfer işlemleri ve kripto para borsası içinde alım-satım işlemleri saat kısıtlaması olmadan 7/24 yapılabilir.
- Transfer işlemlerinde bankaların uyguladığı işlem ücretleri rakamlarından çok daha düşük değerler ile denizaşırı kripto para gönderimi yapılır.
- Şifreli ve PIN kodlu donanım cüzdanlarda kripto para saklamak mümkün hale gelir.
- Bankacılık işlemlerinde kullanılan merkeze bağlı sanal paralar ise kişinin nakit parayı yanında bulundurmadığı anlarda yine de kart ile ödeme yapabilmesine imkan sunarlar.
- İnternet üzerinden alışveriş avantajı sunar.
- Banka hesapları arasına internet bankacılığından para gönderebilme avantajını kazandırır.
Kaç Adet Sanal Para Birimi Türü Vardır?
Üç ana sanal para birimi vardır. Bunlar dönüştürülebilir, kapalı ve eşler arası sanal para birimleridir. Kapalı sanal paralar sadece bir platform içinde kullanılabilen ve reel ekonomiye etki etmeyen paralardır. Örneğin FarmVille oyuncularının sadece oyun içinde dijital ürün satın almak için kullandıkları oyun içi sanal paralar, kapalı sanal paralardır.
Kripto para birimi ise eşler arası sanal para birimi diğer bir ifade ile merkeziyetsiz sanal para birimi olarak adlandırılır. Eşler arası sanal para birimi, Blockchain üzerinden işlem görerek, arada bankaya gerek duymadan iki takas yatırımcısını direk karşı karşıya getirir. Bu kapsamda eşler arası işlem görerek, alım-satımı gerçekleştirir. Dönüştürülebilir sanal para ise merkezi bir yapıya bağlı olan sanal para yani bankacılık işlemlerinde kullanılan ve karşılığında fiziki para duran sanal paradır.
En Önemli Eşler Arası Sanal Para Birimleri Neler?
En önemli olan ve kripto para borsasında yatırımcılar tarafından en çok tercih edilen eşler arası sanal para birimleri:
- Bitcoin: BTC yüksek fiyat grafikleri ile dikkat çeken ve kısa vadede yüksek alım-satım getirisi elde etmek isteyen yatırımcıların tercihi olan, merkeziyetsiz kripto para birimidir. Takas, alım, satım işlemleri için kripto para borsalarından BTC ile ifade edilen kısaltılmış ünvanı seçilerek işlem yapılır. Blockchain tabanlıdır ve tüm alım satımlarda kriptografik sistem ile şifrelenerek korunur. İlk çıktığı dönemlerde BTC alımı yapan yatırımcılar bugünün milyonerleri olarak bilinirler.
- ETH: Blockchain’e benzer bir blok zinciri teknolojisi ile geliştirilmiş, 2014 senesinde kripto para piyasasına sürülmüş kripto para birimidir. Ethereum isimli merkezi olmayan yazılım platformu üzerinde üretilmiştir. Bu alandaki akıllı sözleşmeler ile birlikte işlem görebilir. Kripto para borsaları üzerinden açılan sanal cüzdanlar ile alınıp satılır ve diğer kripto para birimleri ile takasa girer. Başarılı bir fiyat grafiğine sahiptir.
- LTC: Eski bir Google çalışanı tarafından üretilmiş ve kripto para piyasasına sunulmuş kripto para birimidir. Litecoin kripto para piyasasının gümüşü, BTC ise altını olarak tanımlanır. Başarılı bir fiyat grafiğine sahiptir. Kripto para borsaları üzerinden hesap açılışı yapan yatırımcılar LTC’yi rahatlıkla satın alabilir, satabilir ve başka kripto paralar ile takasa sokabilirler. Dünyanın bir ucundan başka bir ucunda bulunan kripto para cüzdanlarına dakikalar içinde transferi yapılır.
Sanal Paraların Güvenliği Nasıl Sağlanır?
Sanal paraların güvenliği ele alındığında bankacılık işlemlerinde kullanılan dönüştürülebilir sanal paraların zaten banka ve kredi kartlarına ilişkin şifreler kapsamında güven altın alındığı bilinir. İnternet üzerinden bir alışveriş gerçekleştirirken, security ödeme olarak adlandırılan işlem basamağı devreye girer. Bu alanda kişi mutlaka kart şifresini, son kullanım tarihini ve kart üzerinden yer an cvc kodu sisteme girmeli ve ödeme emrini vermelidir. Bu kapsamda banka ödemenin yapılacağından haberdar olup, onay için kişiye SMS ile bir şifre yollar. Bu şifreyi girerek sanal paraların sahibi olduğunu kanıtlayan kişi ise ödemeyi tamamlar. Tüm adımlarda şifreler sanal parayı güvenceye alır.
Eşler arası sanal para ve merkeziyetsiz sanal para olarak adlandırılan kripto para birimlerinin güvenliği ise Blockchainin sahip olduğu uçtan uca şifreli herkese açık ağ üzerinde sağlanır. Diğer yanda kripto para cüzdanlarına ilişkin özel anahtar kodlar ile kripto para miktarı güven altına alınır. Bir kişi takas ve alım-satım işlemini kripto para borsalarından yaparken isim vermek zorunda değildir. Ancak cüzdanına ait olan ve yalnız kendisinin bildiği özel şifreyi sisteme tanıtmalıdır. Bu kapsamda şifre tüm takas işlemi boyunca kripto para birimi korurken, sistem sahiplik konusunda da onayı gerçekleştirir. Kripto para birimi işlemleri tüm dünya geneline yayılan milyarca farklı cihaz üzerinden onaylanırlar. Bu kapsamda güvenlik yükseltilir.
Sanal Para Üretilebilir mi?
Sanal para kategorisinde sadece eşler arası sanal para olan kripto para birimi üretilebilir. Kripto para birimi üretimi için ise BTC üretilecek ise bir ASIC çipe, ETH üretimi yapılacaksa çoklu ekran kartına sahip bir bilgisayara ihtiyaç duyulur. Bu cihazlar ile Blockchain ağının madenci havuzlarına katılım sağlanmalı ve gelen matematik problemleri çözülmelidir. Her bir çözümde ise kripto para açığa çıkacağından üretim sağlanır. Bu işlemin bir diğer adı ise kripto para madenciliğidir.
BTC madencileri ASIC çip alımına, ETH madencilerinin havuza katılım ücretlerinden daha fazla öderler. Diğer yandan BTC üretimi için daha fazla elektrik enerjisi harcanırken, cihazların ayrıca soğutulması gerekir. Ethereum yaptığı atılımlar ile ASIC cihazsız madenciliği ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda madencilere daha eşitlikçi bir üretim ortamı yaratmayı hedeflemiştir. İki madencilik tipinden elde edilen kazanç miktarı farklıdır.
Sonuç
Sanal para aslında farklı kategoriler altında incelemelidir. Eşler arası olarak değerlendirilen kripto para, bankacılık işlemlerinde kullanılan ve kredi kartı bakiyesinde görüntülenen dönüştürülebilir sanal para, oyun platformları içinde yer alan fiziki olmayan paralar, hepsi birer sanal para cinsidir. Hepsi farklı yöntemler ile korunurlar ve farklı avantajlar sunarlar. Bir eşler arası sanal para birimi ile en düşük komisyon tutarı üzerinden ülkeler arası transfer, saat ve mekan sınırlaması olmadan yapılır.
Ancak bir dönüştürülebilir para ile dakikalar içinde yurtdışı para transferi yapılamaz. Sadece ülke içi transferlerde düşük işlem süresinden yararlanılabilir.
