DeFi, yani merkeziyetsiz finans platformu, son bir yıl içerisinde kripto para sektöründe önemini arttırmıştır. Makalemizde, DeFi’nin özelliklerini ve avantajlarını sizler ile paylaşacağız. DeFi sektöründe sıkça kullanılan APY, Lending, Liquidity Mining, Rebase, Stake nedir gibi sorulara cevap vereceğiz. Bu sistemleri beraber inceleyeceğiz.
DeFi Nedir?
DeFi, blok zinciri ağı üzerine inşa edilmiş, finansal uygulamaların olduğu bir platform olarak nitelendirilebilir.
DeFi platformu, herhangi bir merkezi otorite barındırmayan, tüm kullanıcıların faydalanabildiği, açık kaynaklı ve şeffaf bir ekosistemi ifade eder. Platform üzerindeki kullanıcılar, birbirleri ile eşler arası sistemle etkileşim kurabilirler.
DeFi aslında, herkesin finansal işlemlere erişebilmesi mantığıyla ortaya çıkmış bir şeydir. Platformun en büyük avantajı, açık kaynaklı olmasından ötürü, üzerinde farklı uygulamaların kullanımına olanak sağlanmasıdır. Bu şekilde her geçen gün platform üzerine yeni şeyler üretilebilir.
DeFi’nin Avantajları Nelerdir?
Geleneksel finans kurumları, belirli kişilerin ve kurumların himayesindedir. Bu finans platformları üzerine yapılan işlemlerde, üçüncü bir göz de yer alır. Hem aracı hem de kontrol edici görevini üstlenirler.
DeFi ekosistemi içerisinde ise böyle bir şeye ihtiyaç duyulmaz. Tüm kullanıcıların, finans kontrolü kendi elindedir. Bu sistemin en büyük avantajı, masrafların oldukça düşürülmesidir.
DeFi’nin blok zinciri üzerinde yer almasından ötürü, son derece güvenli bir platform olduğunu da belirtmemiz gerekiyor. Yapılan işlemler blok zinciri üzerine kaydedilir ve dünya üzerinde bulunan sayısız node’a dağıtılır. Bu nedenle herhangi bir şekilde sansür uygulanması mümkün değildi.
Bu sistem, tam bir finans özgürlüğü sunar. Bankalara erişemeyen veya geleneksel herhangi bir finans kurumu ile çalışması mümkün olmayan kişiler için son derece faydalıdır.
DeFi Hangi Hizmetlerde Kullanılabilir?
Borç Alma ve Borç Verme
DeFi platformu içerisinde en yaygın kullanılan özelliklerden biri borç alma ve borç verme protokolleridir. Bu sistemin, geleneksel finans kuruluşlarının verdiği kredilere kıyasla birçok önemli özelliği söz konusudur. Dijital varlıklar teminat haline gelebilir ve herhangi bir kredi puanı kontrolü gibi özellikler söz konusu değildir.
Blok zinciri üzerine yer alan borç alma ve borç verme pazar yerleri, yüksek güvenliği taahhüt eder. Ek olarak çok daha düşük maliyet ile gerçekleştirilir.
Bankacılık Hizmetleri
DeFi uygulamaları son derece çeşitlidir. Parasal bankacılık hizmetleri de DeFi’nin özellikleri arasında yer alır. Sigorta, mortgage ve stablecoin’lerin ortaya çıkması söz konusu olabilir.
Stablecoin’ler de DeFi üzerinde oldukça sık kullanılır. Bu paralar, değerleri sabit olduğu için elde tutulması son derece güvenlidir. Bildiğiniz üzere, kripto paralar, yapısı gereği son derece dalgalı bir yapıda seyreder. Bu nedenle, günlük kullanım için stablecoin’ler idealdir.
Örneğin, mortgage kredisi gibi büyük çaplı krediler, geleneksel finans sektörlerinde aşırı masraflı olabilirler. Ancak DeFi platformunda, akıllı kontratlar sayesinde, işlem ücretleri son derece düşüktür.
Merkezi Olmayan Pazar Yerleri
DeFi platformunun en önemli özelliklerinden bir tanesi DEX’ler, yani merkeziyetsiz borsalardır. Bu borsalar aracılığı ile kullanıcılar, varlıklarını bir kuruma emanet etmeye gerek duymadan, kripto para alışverişi gerçekleştirebilirler. Bu platformlar sayesinde işlemler, direkt cüzdanlar üzerinden gerçekleştirilebilir.
Merkeziyetsiz borsalar, çok daha az bakıma ihtiyaç duymalarından ötürü, çok daha küçük işlem ücretleri talep etmektedirler.
DeFi İle Para Kazanma Yöntemleri
APY
APY yani Annual Percentage Yield, platform üzerindeki bir varlıktan, yılda elde edebileceğiniz bileşik faiz oranıdır. APY değerinin yüksek olması sizin için avantajlı bir konumdur. APY oranları, yıllık, aylık, haftalık ve günlük olarak gösterilebilir.
APY, faiz ile alacağınız miktarı temsil ettiğinden, yükselmesi yatırımcı için iyi her zaman olumludur. Ethereum, Waves gibi DeFi desteği sunan platform ağları üzerinde çeşitli, yüksek APY oranları sunarlar. Kullanıcılar ellerindeki koinleri belirli süreler için kilitleyerek kazanç elde ederler.
Lending
Lending, kripto paraları belirli bir süre kilitleyerek, pasif gelir elde sistemine verilen isimdir. DeFi platformu üzerinde sıklıkla gerçekleştirilir.
Bu iş aslında, kripto paralarınızı kiralayarak gerçekleştirebileceğiniz bir işlemdir. Yatırımcılar, ellerindeki kontratlar sayesinde, elinde olan kripto paraların daha fazlası için pozisyon açabilmektedirler. Borç alarak yeni kontratsız işlemler de açmaları söz konusudur. Ancak ilk etapta token temin etmek gerekmektedir. Bunun için de bir başka kullanıcının lending yapması gerekir. Lending yapan kullanıcıya, fonlarını kullanma karşılığında bir kira bedeli ödenir ve bu şekilde platform üzerinde margin işlemi açılabilir. Yani yatırımcılar, lending yaparak pasif gelir elde edebilirler.
Liquidity Mining
Likidite madenciliği adı verilen şey, merkeziyetsiz borsaların, çeşitli kripto paraların aracılı ile likidite sağlamasına verilen isimdir. Çünkü tüm borsaların ana amacı, yüksek likidite sağlamaktır. Bu nedenle, kripto para borsasına, fonlarını getiren kullanıcıların ödüllendirilmesi için çeşitli çalışmalar yürütülür.
Merkeziyetsiz borsaların büyük bir çoğunluğu otomatik piyasa yapıcıların devreye girmesi ile beraber, merkezden uzaklaşmıştır. Otomatik piyasa yapıcılar (AMM) bir akıllı sözleşmedir ve ticareti düzenleme görevleri söz konusudur. Herhangi bir merkezi yoktur ve kullanıcıların birbirleri arasında alışveriş yapmasına olanak sağlarlar.
Bu şekilde kullanıcılar takas işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlem karşılığında belirli bir ücret ödenir. Bu ücretler, AMM tarafından toplanır ve likidite sağlayıcılarına ödül olarak verilir.
Rebase
Rebase, DeFi platformunun en çok bilinen kavramları arasında yer alır. Bu kavram, token talebine bağlı olarak, arzın düzenlenmesine verilen isimdir. Bu şekilde, tokenın, piyasadaki değerine ulaşmasının önü açılmış olur. Örneğin, stablecoin’lerin değerinin sabit kalması bu şekilde gerçekleştirilir. Buna örnek olarak, merkezsiz bir şekilde değerini bir dolara otomatik olarak sabit tutan DAI stabil koini gösterilebilir. Maker tokenı ile sağlanan matematiksel ilişki ile DAI sürekli olarak 1 dolara kendini eşitler.
Stake
Stake yapmak veya staking olarak bildiğimiz şey, elinizde bulunan kripto paraları cüzdanınızda kilitleyerek, harcamamayı taahhüt ettiğiniz işleme verilen isimdir. Verilen belirli bir süre boyunca, cüzdanınızda tuttuğunuz kripto paralar sayesinde, ödül kazanma fırsatına sahip olursunuz. Bunu geleneksel finans kurumlarındaki faiz getirisine benzetebilirsiniz.
Proof of Stake algoritması ile ortaya çıkan Stake kavramı, kripto para ekosistemi içerisinde oldukça önemli bir yere sahip olmuştur. En önemli özelliği, işlemlerin boşa kullanılmasının önüne geçmektir. Zira kullanıcıların fonunda boş yere yatan para, bu sistem ile değerlendirilmiş olur ve ekosistem üzerindeki yük de önemli ölçüde azaltılır. Borsalar üzerinden de kullanıcılar çoğu kripto paranın stake sistemlerinden yararlanabilirler. Örneğin Binance Stake isimli platformu üzerinden, ilgili koini tutan kullanıcıların bakiyelerine otomatik olarak ödüllerini (stake) dağıtımı sağlar.
Son Söz
DeFi sektörü, 2020 yılının yıldızı olmuştu ve hala yükselmeyi sürdürüyor. Her geçen gün daha yenilikçi fikirler ortaya çıkıyor ve merkeziyetsiz finans güçlenmeyi sürdürüyor. Artık insanlar banka gibi merkezi kurumlara birikimlerini emanet edip düşük kazançlar almak yerine merkezsiz sistemler üzerinden yüksek kazançlar elde etmeyi tercih ediyorlar. DeFi terimini son dönemde popülerleştiren en önemli etkenlerden biri de bu tip yeni teknolojiler oldu. Gelecekte bankaların yerini merkezsiz akıllı kontratların alacağı düşünülmekte.
